Người Do Thái ở Mỹ

Thị trưởng New York kiêm ông chủ đài truyền hình Bloomberg



Thật không ngoa khi nói rằng cộng đồng người Do Thái ở Mỹ là lực lượng có tiếng nói quyết định đường lối kinh tế - chính trị nước Mỹ, nhất là chính sách đối ngoại về Trung Đông 

Cộng đồng Do Thái ở Mỹ chiếm một nửa tổng số người Do Thái trên toàn thế giới (7 trong 14 triệu), nhiều hơn toàn bộ số dân Do Thái tại Israel. Và quan trọng nhất, họ nắm quyền chi phối đời sống kinh tế, văn hóa, nhất là ngành truyền thông nước Mỹ. Cho nên có người nói: Nước Mỹ lãnh đạo thế giới, còn người Do Thái kiểm soát nước Mỹ.

Chi phối truyền thông

Người Do Thái ở Mỹ chỉ chiếm 2,5% dân số Mỹ nhưng là cộng đồng dân thiểu số thành công nhất trên hầu hết các mặt của đời sống nước Mỹ, khiến các cộng đồng khác phải vì nể. Người Do Thái chiếm khoảng một nửa trong số 200 danh nhân văn hóa nước Mỹ, họ cũng chiếm tỉ lệ tương tự trong số các nhà khoa học được tặng giải Nobel. 

Thí dụ, Isaac Bashevis Singer giải Nobel văn học năm 1978 là người Do Thái từ Ba Lan di cư sang Mỹ. Khoảng một phần ba số giáo sư và sinh viên ĐH Mỹ (56% sinh viên ĐH Brandeis, 30% sinh viên ĐH Harvard) có huyết thống Do Thái. Người Do Thái chiếm một phần tư số luật sư ở Mỹ. 

Trong giới nghệ sĩ cũng như giới khoa học tự nhiên và xã hội nhân văn có rất nhiều người Do Thái, nổi tiếng nhất phải kể đến các nhạc sĩ Irving Berlin, hai anh em George và Ira Gershwin, nhà bác học Albert Einstein, nhà sáng chế vắc-xin chống bệnh viêm tủy xám Jonas E. Salk. 

Đặc biệt, người Do Thái có vai trò quan trọng trong giới truyền thông Mỹ. Các tờ báo lớn như New York Times, Washington Post, Newsweek... đều do họ sáng lập và nắm quyền kiểm soát. Các mạng truyền hình quan trọng như ABC, CBS, NBC, Bloomberg đều nằm trong tay người Do Thái. Họ lập ra hầu hết các công ty điện ảnh lớn nhất như Warner, Paramount, Metro-Goldwin-Mayer. Nhiều nghệ sĩ điện ảnh và đạo diễn là người Do Thái, như đạo diễn lừng danh Steven Spielberg.

Người Do Thái ở Mỹ thành công nhất trên lĩnh vực kinh tế, tài chính. Họ chiếm khoảng một nửa số doanh nhân giàu có nhất và chiếm một phần ba số tỉ phú Mỹ. 21 trong số 40 nhà giàu đứng đầu bảng xếp hạng của tạp chí Forbes cùng rất nhiều nhà kinh tế học nổi tiếng và khoảng 50% giới tinh anh của phố Wall là người Do Thái. Nổi danh hơn cả là Alan Greenspan 17 năm làm Chủ tịch Cơ quan Dự trữ Liên bang (FED), quyền lực lớn nhất trong giới tài chính Mỹ, vua chứng khoán Buffett và trùm tài chính Soros, Chủ tịch Ngân hàng Thế giới Paul Wolfowitz và người tiền nhiệm James D. Wolfensohn.

Sức mạnh chính trị

Cộng đồng Do Thái chỉ chiếm 2,5% dân Mỹ nhưng hiện chiếm 7% số hạ nghị sĩ và 13% số thượng nghị sĩ. Tân Tổng thống Barack Obama cũng vừa chọn một người Do Thái - ông Rahm Emanuel - vào một chức vụ rất quan trọng là chánh Văn phòng Nhà Trắng.

Ảnh hưởng to lớn của cộng đồng người Do Thái đối với đời sống chính trị Mỹ thể hiện trên nhiều mặt. Thứ nhất là việc tham gia bầu cử tổng thống và hai viện quốc hội. Nhìn chung, chỉ có khoảng một nửa dân Mỹ đi bầu, trong khi đó tỉ lệ người Do Thái đi bỏ phiếu tới 90%, cao nhất trong các cộng đồng ở Mỹ. Hơn nữa họ lại sống tập trung tại các bang có tiếng nói quyết định kết quả bầu cử như New York, California, Pennsylvania... 

Thứ hai là quyên góp tiền cho ứng viên tranh cử. 

Người Do Thái tuy nổi tiếng căn cơ tiết kiệm nhưng khi quyên góp vì mục đích chính trị thì họ rất hào phóng. Bốn trong 5 người quyên góp nhiều nhất trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2000 là người Do Thái. Các ứng viên chức tổng thống, thống đốc bang hoặc nghị sĩ dựa vào tiền đóng góp của ai thì phải biết lấy lòng người ấy. Cho nên khi đã trúng cử, họ đều bênh vực lợi ích người Do Thái và Israel. 

Người Do Thái lập ra rất nhiều quỹ quyên góp bầu cử, gọi là “Ủy ban Hành động chính trị”. Hiện nước Mỹ có khoảng 80 ủy ban như vậy, trong khi người Ả Rập ở Mỹ chỉ có 10 tổ chức tương tự. Các ủy ban ấy đã quyên góp được hàng tỉ USD ủng hộ Israel. Năm xưa, khi nổ ra chiến tranh với các nước Ả Rập, bà Golda Meir, Thủ tướng Israel, sang Mỹ quyên góp tiền mua vũ khí, ngay lập tức quyên được 80 triệu USD (số tiền rất lớn hồi đó).

Lịch sử người Do Thái di cư đến Mỹ

Năm 1654, người Do Thái lần đầu tiên di cư tới đất Mỹ. Họ gồm 23 người, đi từ Brazil, nơi bị người Bồ Đào Nha chiếm đóng theo chủ nghĩa bài Do Thái xua đuổi. Tại Mỹ, lần đầu tiên người Do Thái được hưởng quyền sống của con người, được thực hiện tự do tôn giáo và dân chủ về chính trị, kinh tế chứ không bị khinh rẻ hắt hủi thậm chí xua đuổi, hãm hại như ở khắp nơi trên thế giới mà họ từng sống lưu vong suốt hai ngàn năm trước đây. Khi nước Mỹ lập quốc (1776), cộng đồng Do Thái ở Mỹ đã có 2.500 người. Tiếp đó, hàng loạt người Do Thái ở châu Âu, chủ yếu từ Đức, di cư sang Mỹ. 

Năm 1841, người Do Thái đầu tiên được bầu vào Quốc hội Mỹ. Năm 1880, quần thể Do Thái ở Mỹ có tới 150.000 người. Cuối thế kỷ XIX, do biến động của lịch sử hàng triệu người Do Thái ở Nga và châu Âu di cư sang Mỹ. Do chịu khó lao động, học tập và có biệt tài kinh doanh buôn bán, rất nhiều người Do Thái ở Mỹ đã thành công lớn. Thập niên 30 của thế kỷ trước, đảng Quốc xã (Nazi) của Hitler điên cuồng xua đuổi giết hại người Do Thái. Số người Do Thái di cư sang Mỹ trong thời gian 1933-1945 lên đến hơn 200.000, trong đó có nhiều nhà trí thức cấp cao, khiến nước Mỹ được lợi rất nhiều.

Trước làn sóng người Do Thái dồn dập kéo đến Mỹ và thành công lớn trong kinh tế, văn hóa, những người Mỹ theo chủ nghĩa phân biệt chủng tộc bắt đầu có tư tưởng bài Do Thái, nhất là sau Cách mạng Tháng Mười Nga (1917). Nhiều nhà giàu Mỹ coi chống Do Thái và chống cộng sản là một. Đảng 3K khét tiếng dã man cũng tấn công người Do Thái như chúng đã làm với người da đen trước đây. Một số người Mỹ còn quy kết cuộc đại khủng hoảng kinh tế hồi đầu thập niên 30 là do người Do Thái gây ra. Chống Do Thái hăng hái nhất là người Mỹ gốc Đức, hồi ấy ở Mỹ đã có tới trên 100 tổ chức bài Do Thái. Sau khi nước Mỹ tham gia chiến tranh chống phát xít Đức (tháng 12-1941), dư luận Mỹ đồng tình mạnh mẽ với người Do Thái, các tổ chức chống Do Thái bị lên án.

Thanh GianG