Đột quỵ xẩy ra khi mạch máu trong não hay chạy tới não bị bể hay bị nghẹt vì cục đông máu làm cho các tế bào não thiếu oxigen và chất dinh dưỡng. Đột quỵ thật đáng sơ vì nó có thể tấn công chúng ta bất cứ lúc nào mà không báo trước. Hơn nữa đột quỵ là nguyên nhân tử vong đứng hàng thứ ba tại Hoa kỳ cướp đi mỗi năm mạng sống của hơn 700.000 người.
Hai loại đôt quy: thiếu máu cuc bộ và xuất huyếtDưới đây là năm loại thực phẩm có thể gây tổn thượng dẫn đến đột quỵ
1- Bánh qui (cracker) , chip , bánh ngọt mua ở tiệm và các đồ nướng
Bánh nướng xốp (muffins), đô-nớt (doughnuts), chip, bánh qui (crackers) và nhiều đồ nướng khác chứa nhiểu chất béo “trans-fat” tức là những dầu hydrogen-hóa rất thông dụng tại các tiệm bánh vì dẩu này vẫn cứng ở nhiệt độ trong phòng nên các sản phẩm không cẩn phải làm lạnh. Các chất béo trans-fat, còn được ghi trên nhãn dán như là dẩu hydrogen-hóa hay hydrogen-hóa một phần, được tìm thấy trong tất cả các loại thức ăn nhẹ (snack foods), thực phẩm đông lạnh, và các đồ nướng, kể cả sà-lách trộn, bắp rang microwave, nhân nhồi, khoai tây chiện, bột nhồi bánh . Các chất béo trans fat cũng giúp cho bơ margarine giữ nguyên hình khối vuông cứng. Những thục phẩm tồi tệ nhất là các thức ăn nhanh được chiên dầu như hành cắt lát, khoai tây và gà
Tại sao không tốt
Các nhà khoa hoa đã biết từ nhiều năm là chất béo trans fat là những chất nguy hiểm làm nghẽn động mạch, làm tăng nồng độ lipid và cholesterol xấu trong máu và làm giảm cholesterol tốt. Và bây giờ chúng ta có thể thêm đột quỵ vào trong danh sách các nguy hại này . Vào năm nay, các nhà khảo cứu thuộc Đại học North Carolina đã phát hiện là những phụ nữ ăn 7 gram trans fat mỗi ngày ---khoảng bẳng lượng chứa trong 2 cái đô-nớt hay phân nửa phần ăn khoai tây chiên--- bị đột quỵ (loại thiếu máu cuc bộ, gây ra bởi dòng máu tới não bị nghẽn) nhiểu hơn 30 phần trăm so với các phụ nữ chỉ ăn 1 gram trans fat mỗi ngày.Một nghiện cứu khác, cũng trên phụ nữ, đã cho thấy là trans fat thúc đẩy viêm và nâng cao mức chất đạm C-reactive protein, có liên hệ với sư gia tăng rủi ro bị tiểu đường, đau tim và đột quỵ
Điều cẩn làm
Tốt nhất nên tránh chất béo trans fat, nếu không đươc thì cố gắng ăn không quá 1 hay 2 gram một ngày. Không nên ăn khoai tây chiên và các món chiên khác ; đọc kỹ các nhãn dán trên bao bì thực phẩm. Tốt hơn nữa là nên tự nướng lấy bánh ; nếu không được thì hãy chọn mua những loại snack “lành mạnh” như chip khoai tây hiệu Terra và những bánh qui làm bẳng ngũ cốc nguyên hạt hiệu Finn, Wasa, AkMak, Rtvita hay Lavasch
2- Thịt hun khói và chế biến (smoked and processed meats)
Các chuyên gia khuyến cáo nên dè chừng đối với pastrami, xúc xích, hot dog, thịt xông khói (bacon) hay sandwich thịt gà tây hun khói.
Tại sao không tốt
Thịt hun khói và chế biến góp phẩn vào đột quỵ theo hai đường lối. Tiến trình chế biến để lại trong thịt hun khói và chế biến nhiều sodium, và tệ hại hơn nữa những chất bảo quản dùng để giữ cho thịt khỏi hư. Các nhà khảo cứu đã chứng tỏ là sodium nitrate và nitrite gây tỗn thượng trực tiếp cho các mạch máu làm cho các động mạch trở thành cứng và nhõ hẹp lại. Và đây chính là điều bạn không muốn nếu sợ bị đột quỵ
Nhiều nghiên cứu đã liên hệ thịt chế biến với bệnh động mạch vành (coronary atery disease-CAD) .Theo một kết quả nghiên cứu đăng trên tạp chí Circulation thì bệnh động mạch vành tăng 42 phẩn trăm đối với những người ăn một phần ăn thịt chế biến mỗi ngày. Đột quỵ không phải là mối lo ngại duy nhất của những người hâm mộ salami, bởi vì nhiểu nghiên cứu vào những năm gẩn đây cho thấy là việc tiêu thụ thịt hun khói hay chế biến dẫn đến sư gia tăng rủi ro bị bệnh tiểu đường và sự tăng cao tỉ lệ xẩy ra nhiểu loại ung thư như bệnh bạch cầu (leukemia)
Điều cần làm
Nếu bạn vẫn thường quen ăn trưa với sandwich thĩt gà tây hay giăm-bông hun khói thì bạn nên thay đổi sang tuna, peanut butter và những lựa chọn khác. Bạn cũng có thể luộc gà tây hay gà rồi thái thành lát mỏng để ăn với bánh sandwich
3- Nước diet soda
Uống nước “diet soda” thay cho các đồ uống có đường dường như là một giải pháp “khôn ngoan” để tránh lên cân , nhưng rất tiếc đó lại là một nguyên nhân chính dẩn đến đột quỵ
Tại sao không tốt
Những người uống diet soda mỗi ngày có rủi ro bị đột quỵ tăng thêm 48 phẩn trăm. Một báo cáo của Đại học Columbia trình bày trước Hội Nghị Quốc tế vể Đột quỵ vào năm 2011 cho biết là công cuộc quan sát 2,500 người tuổi 40 hay hơn đã phát hiện là những người uống diet soda mỗi ngày bị đột quỵ, đau tim và bệnh động mạch vành nhiều hơn 69 phẩn trăm so với những người không uống diet soda. Cho tới nay các nhà khảo cứu chưa biểt tại sao diet soda lại nâng cao rủi ro đột quy
Điểu cần làm
Thay vì uống soda bạn nên uống nhiều nước vì nuớc là đổ giãi khát lành mạnh nhất. Nếu bạn không thích uống nước thì hãy thử nước chanh (lemonade), trà đá hay nước trái cây
4- Thịt đỏ (red meats)
Kết quả quan sát 35,000 phụ nữ Thụy điển trong thời gian mười năm cho thấy là những phụ nữ tiêu thụ một khẩu phần lớn thịt đỏ mỗi ngày có rủi ro bị đột quỵ tăng thêm 42 phần trăm. Việc thịt đỏ-- có hàm lượng cao chất béo bão hòa—không tốt đối với những người muốn phòng tránh bệnh tim và đột quỵ không có gì là mới mẻ, nhưng tỉ lệ tăng cao rủi ro đột quỵ (gẩn 50 phẩn trăm) làm các chuyên gia ngạc nhiên
Tại sao không tốt
Các nhà khảo cứu đã biết từ lâu là chất béo bão hòa trong thịt đỏ tăng rũi ro bị đột quỵ và bệnh tim vì làm nghet dẩn dần các động mạch do việc tạo thành các mảng protein. Ngày nay người ta mới khám phá ra là hemoglobin--chất đem lại hàm luợng sắt cao cho thịt đỏ-- có thể là một mối nguy hiểm đặc biệt đứng trên phượng diện đột qụy. Các nhà khảo cứu đang tìm hiểu xem có phải là máu trở thành đặc hơn và nhớt hơn do việc dung nạp chất sắt trong thịt đỏ (gọi là heme iron* ), và là nguyên nhân tăng nguy cơ đột quỵ hay không
* Có hai dạng chất sắt trong chế độ ăn uống: heme iron và nonheme iron. Heme iron có nguồn gốc tử hemoglobin, cỏn nonheme iron là từ các nguồn khác như rau, trứng và các sản phẫm bơ sữa
Điều cẩn làm
Thay vỉ ăn thịt đỏ bạn nên ăn thịt gia cầm—đặc biệt là thịt trắng—và cá vì các thứ thịt này có hàm lượng sắt (heme iron) thấp. Ngoài ra bạn nên ăn những ngưồn protein tốt cho tim , đặc biệt là đậu, rau, các loại hạt, đậu hũ và các đồ bơ sữa không có chất béo
5- Súp đóng hộp và thức ăn làm sẵn (prepared foods)
Dù là súp đóng hộp, spaghetti đóng hộp hay các bữa ăn tối đông lạnh, các món ăn làm sẵn, tất cả các thứ này đểu dựa vào sodium để có thêm hương thơm và mùi vi tươi ngon. Theo các chuyên gia súp đóng hộp là có hại nhất. Một lon súp mì gà chứa hơn 1,100mg sodium, trong khi những thứ khác --từ clam chowder tới cà-chua đóng hộp—có từ 450 đến 800 mg sodium mổi phần ăn (serving). Đối chiếu với khuyến cáo về lượng sodium dung nạp của Hiệp hội Tim và Đột quỵ Hoa kỳ ( dưới 1500 mg /ngày) chúng ta thấy ngay vấn đề. Vì vậy một chiến dịch --gọi là National Salt Reducrion Initiative—đã được phát động và đang kêu gọi các công ty thực phẩm giảm bớt trong vòng hai năm tới 20 phần trăm hàm lượng sodium trong súp đóng hộp vàcác sản phẩm khác
Tại sao không tốt
Muối hay sodium (tên gọi cũa muối trên nhãn dán thực phẩm) ảnh hưởng trực tiếp tới đột quỵ. Theo một nghiên cứu mới đây, một người tiêu thụ 4,000mg sodium /ngày có rủi ro đột quỵ tăng gấp đôi so với những người tiêu thụ 2000mg hay ít hơn mổi ngày. Trung tâm Kiễm soát Bệnh tật (CDC) ước tính là hẩu hết người Mỹ tiêu thụ gẩn tới 3,500mg sodium mổi ngày. Nghiên cứu cho thấy sodium làm tăng huyết áp, yếu tố chính dẫn đến đột quỵ. Ngoài ra điều nên lưu ý là sodium thường “trá hình” khôn khéo dưới nhiều dạng trong đủ các loại thực phẩm đến nỗi chúng ta không nghĩ tới đó là chất mặn ( như baking soda, bột nướng /baking powder, MSG /monosodium glutamate, disodium phosphate, sodium alginate)
Điều cẩn làm
Bạn nên tự nấu lấy súp và món ăn rồi chia thành từng phẩn vừa ăn đem cất tủ lạnh ăn dần . Bạn nên chọn mua những thực phẩm ít sodium, nhưng cần phải đọc kỹ nhãn dán vì không phải tất cả các sản phẫm có ghi “low sodium” đểu chứa ít sodium đâu
