NHỮNG CHUYỆN HAY
- 1. Thành thật sẽ được trọng dụng
Hoàng tử nước Ba Tư xưa, sau nhiều ngày bạo bệnh cho vời tất cả quần thần bệ kiến bên giường, thổ lộ :
- Nầy các khanh, trẫm lâm bệnh không biết sống chết thể nào. Trẫm muốn biết các khanh nghĩ trẫm có phải là vị vua tốt không? Các khanh cứ thẳng thắn phô bày, đừng sợ chi cả. Hóy núi ra sự thật, trẫm sẽ thưởng cho các khanh mỗi người một viên ngọc quý.
Cơ hội ngàn năm một thuở, quần thần mỗi người đua nhau tâng bốc nhà vua. Người thỡ núi vua là một minh quõn xuất chỳng, người thỡ núi vua là người tài ba lỗi lạc, người thỡ núi vua là người đức độ hơn người, ai cũng hết lời ca tụng tám mỹ vua cả. Song có một quần thần yên lặng không tỏ bày gỡ. Vua nhỡn thấy liền hỏi :
- Khanh khụng ý kiến gỡ về trẫm sao?
- Tõu bệ hạ, thần nghĩ sự thật không thể đổi bằng ngọc ngà được, vỡ thế thần im lặng.
- Tốt, vậy thỡ trẫm hứa là sẽ khụng tặng ngọc ngà gỡ cho khanh cả, khanh hóy mạnh dạn núi sự thật về trẫm đi!
- Tâu bệ hạ, nếu được bệ hạ cho phép, thần xin nói: Thần nghĩ bệ hạ dù là vua nhưng vẫn là người. Hễ là người thỡ chẳng ai là thập toàn cả. Bệ hạ cú những khuyết điểm và tật xấu như tiêu xài quá độ, phung phí ngân sách vào việc xây cất dinh thự to lớn và đeo đuổi chiến tranh khiến muôn dân khổ cực vỡ sưu cao thuế nặng, bá tánh lầm than mà bệ hạ khụng nghĩ gỡ tới. Nghe thế, vua yờn lặng suy nghĩ khụng núi gỡ trong giõy lỏt. Bỗng ngẩng đầu lên, vua ra lệnh :
- Hóy tặng mỗi người nói tốt về ta một viên ngọc quý, cũn kẻ vừa núi thật về ta từ nay sẽ được bổ nhiệm giữ chức tể tướng để cùng ta đồng trị sơn hà.
Bữa sau, cỏc quần thần trở lại ra mắt vua than phiền những viờn ngọc quý vua tặng hụm trước đều là những viên ngọc giả. Vua phán :
- Đúng vậy, ý ta muốn tặng những viờn ngọc giả ấy cho những lời giả dối dua nịnh của cỏc khanh, cũn ai chân thật không dua nịnh sẽ được trọng dụng.
(LC).
- Nầy các khanh, trẫm lâm bệnh không biết sống chết thể nào. Trẫm muốn biết các khanh nghĩ trẫm có phải là vị vua tốt không? Các khanh cứ thẳng thắn phô bày, đừng sợ chi cả. Hóy núi ra sự thật, trẫm sẽ thưởng cho các khanh mỗi người một viên ngọc quý.
Cơ hội ngàn năm một thuở, quần thần mỗi người đua nhau tâng bốc nhà vua. Người thỡ núi vua là một minh quõn xuất chỳng, người thỡ núi vua là người tài ba lỗi lạc, người thỡ núi vua là người đức độ hơn người, ai cũng hết lời ca tụng tám mỹ vua cả. Song có một quần thần yên lặng không tỏ bày gỡ. Vua nhỡn thấy liền hỏi :
- Khanh khụng ý kiến gỡ về trẫm sao?
- Tõu bệ hạ, thần nghĩ sự thật không thể đổi bằng ngọc ngà được, vỡ thế thần im lặng.
- Tốt, vậy thỡ trẫm hứa là sẽ khụng tặng ngọc ngà gỡ cho khanh cả, khanh hóy mạnh dạn núi sự thật về trẫm đi!
- Tâu bệ hạ, nếu được bệ hạ cho phép, thần xin nói: Thần nghĩ bệ hạ dù là vua nhưng vẫn là người. Hễ là người thỡ chẳng ai là thập toàn cả. Bệ hạ cú những khuyết điểm và tật xấu như tiêu xài quá độ, phung phí ngân sách vào việc xây cất dinh thự to lớn và đeo đuổi chiến tranh khiến muôn dân khổ cực vỡ sưu cao thuế nặng, bá tánh lầm than mà bệ hạ khụng nghĩ gỡ tới. Nghe thế, vua yờn lặng suy nghĩ khụng núi gỡ trong giõy lỏt. Bỗng ngẩng đầu lên, vua ra lệnh :
- Hóy tặng mỗi người nói tốt về ta một viên ngọc quý, cũn kẻ vừa núi thật về ta từ nay sẽ được bổ nhiệm giữ chức tể tướng để cùng ta đồng trị sơn hà.
Bữa sau, cỏc quần thần trở lại ra mắt vua than phiền những viờn ngọc quý vua tặng hụm trước đều là những viên ngọc giả. Vua phán :
- Đúng vậy, ý ta muốn tặng những viờn ngọc giả ấy cho những lời giả dối dua nịnh của cỏc khanh, cũn ai chân thật không dua nịnh sẽ được trọng dụng.
(LC).
- 2. Muốn lónh đạo phải có tỡnh yờu
Một vị vua Đông phương xưa không con nối ngôi, trước khi băng hà cho niêm yết tuyển chọn người kế vị ngai vàng. Từ quan quân hay thần dân ai muốn kế vị vua, tự do đến ghi danh để được vua thẩm vấn.
Mỗi ngày dân chúng thập phương lần lượt vào yết kiến mong được tuyển chọn, song chưa người nào được vua hài lũng cả.
Cú một chàng thanh niờn nọ nghe tin muốn thử thời vận một lần cho thoả chớ, nhưng vỡ nghốo quỏ khụng đủ cơm ăn áo mặc, không tiền bạc lộ phí lên đường, mà quyết tâm ra mắt vua cho được. Anh tới nhà bà con thân thuộc xin cứu giúp đồ ăn, tiền bạc và quần áo chuẩn bị cho hành trỡnh.
Thấy khỏ đủ, anh liền lên đường. Sau hơn một tháng cực nhọc, anh nhỡn thấy cung điện nhà vua hiện ra trước mặt. Lặng lẽ ngồi xuống đồi cỏ nghỉ ngơi một chút cho tỉnh táo hầu chuẩn bị tinh thần cho cuộc gặp gỡ. Bỗng anh thấy một lóo ăn mày tóc rối, áo quần rách rưới lê bước nặng nề tới ngửa tay xin anh bố thí. Cầm lũng khụng đậu, anh liền cởi chiếc ỏo ấm bờn ngoài của mỡnh mặc cho lóo, đổi lấy chiếc áo rách rưới dơ bẩn của lóo mặc vào mỡnh, và lấy đồ ăn trao cho lóo.
Sau khi tới cổng ghi danh, lỳc đầu thấy gó trai trẻ nghốo nàn ăn mặc rách rưới dơ dáy người gác cổng có ý đuổi đi, song cuối cùng chấp nhận cho anh ghi danh dẫn vào ở khu chờ đợi. Hai ngày sau, anh được lệnh vào yết kiến nhà vua. Sau khi thi lễ, anh ngước đầu lên, ngạc nhiên vỡ thấy vua chớnh là người ăn xin hôm nọ. Anh tâu :
- Ô, vua chính là người ăn xin tôi gặp mấy hôm trước trên đồi sao?
Vua đáp :
- Chính ta là người ăn xin đó!
- Tại sao vua phải làm người ăn xin như thế?
- Ta muốn thử xem những người đến đây xin kế vị ta có phải là kẻ hết lũng yờu người không! Ngày nào ta cũng lên đồi đó, nhiều kẻ sang trọng đi qua nhưng từ chối ta. Ngươi là kẻ có lũng yờu thương ta, đó chia phần cho ta. Vậy từ nay, ngươi hóy ở lại trong cung với ta.
(LC).
Mỗi ngày dân chúng thập phương lần lượt vào yết kiến mong được tuyển chọn, song chưa người nào được vua hài lũng cả.
Cú một chàng thanh niờn nọ nghe tin muốn thử thời vận một lần cho thoả chớ, nhưng vỡ nghốo quỏ khụng đủ cơm ăn áo mặc, không tiền bạc lộ phí lên đường, mà quyết tâm ra mắt vua cho được. Anh tới nhà bà con thân thuộc xin cứu giúp đồ ăn, tiền bạc và quần áo chuẩn bị cho hành trỡnh.
Thấy khỏ đủ, anh liền lên đường. Sau hơn một tháng cực nhọc, anh nhỡn thấy cung điện nhà vua hiện ra trước mặt. Lặng lẽ ngồi xuống đồi cỏ nghỉ ngơi một chút cho tỉnh táo hầu chuẩn bị tinh thần cho cuộc gặp gỡ. Bỗng anh thấy một lóo ăn mày tóc rối, áo quần rách rưới lê bước nặng nề tới ngửa tay xin anh bố thí. Cầm lũng khụng đậu, anh liền cởi chiếc ỏo ấm bờn ngoài của mỡnh mặc cho lóo, đổi lấy chiếc áo rách rưới dơ bẩn của lóo mặc vào mỡnh, và lấy đồ ăn trao cho lóo.
Sau khi tới cổng ghi danh, lỳc đầu thấy gó trai trẻ nghốo nàn ăn mặc rách rưới dơ dáy người gác cổng có ý đuổi đi, song cuối cùng chấp nhận cho anh ghi danh dẫn vào ở khu chờ đợi. Hai ngày sau, anh được lệnh vào yết kiến nhà vua. Sau khi thi lễ, anh ngước đầu lên, ngạc nhiên vỡ thấy vua chớnh là người ăn xin hôm nọ. Anh tâu :
- Ô, vua chính là người ăn xin tôi gặp mấy hôm trước trên đồi sao?
Vua đáp :
- Chính ta là người ăn xin đó!
- Tại sao vua phải làm người ăn xin như thế?
- Ta muốn thử xem những người đến đây xin kế vị ta có phải là kẻ hết lũng yờu người không! Ngày nào ta cũng lên đồi đó, nhiều kẻ sang trọng đi qua nhưng từ chối ta. Ngươi là kẻ có lũng yờu thương ta, đó chia phần cho ta. Vậy từ nay, ngươi hóy ở lại trong cung với ta.
(LC).
- 3. Chẳng ai nghe ai
Một cụ già từ mé sông đi lên gặp một cụ già khác bạn mỡnh tay vỏc cần cõu, tay xỏch chiếc thựng nhỏ đi xuống hướng về mé sông.
Cụ đi lên hỏi :
- Anh đi đâu đó? Anh đi câu phải không?
Cụ đi xuống trả lời :
- Không! Tôi đi câu!
Cụ đi lên bộc bạch :
- Vậy mà tôi tưởng anh đi câu chứ!
Cụ đi lên hỏi :
- Anh đi đâu đó? Anh đi câu phải không?
Cụ đi xuống trả lời :
- Không! Tôi đi câu!
Cụ đi lên bộc bạch :
- Vậy mà tôi tưởng anh đi câu chứ!
- 4. Giả nhõn gặp cọp giả
Một anh nọ thất nghiệp lõu ngày tỡm việc mói chưa ra. Đọc báo thấy sở thú trong thành phố cần người gấp, anh liền tới xin việc và được chấp thuận.
Viên quản đốc sở thú giao việc cho anh, núi :
- Vừa rồi con khỉ làm trũ trong chuồng bỗng dưng bị chết, khách viếng thăm nhiều quá mà kiếm khỉ khác thay thế chưa kịp, vậy anh mặc bộ áo da khỉ nầy vào, đi tới đi lui trong chuồng, ngoài sân, thỉnh thoảng anh leo lên cây, chuyền vài vũng ngoạn mục giống như khỉ thiệt cho du khách tới xem giải trí.
Lúc đầu anh lo ngại, nhưng vỡ cần tiền anh chấp nhận. Anh ra sõn chuồng nhào lộn, đi tới đi lui vẫy tay chào du khách, người ta vỗ tay tán thưởng vỡ thấy con khỉ thật khụn ngoan, lại nghe được tiếng người, ai bảo làm gỡ nú làm nấy. Hứng chớ, anh nhảy đu trên cành cây, chuyền từ nhánh nầy qua nhánh khác, nhún nhún đu đưa, du khách càng hứng thú vỗ tay khuyến khích.
Thỡnh lỡnh cành cõy góy, anh bị rớt xuống chuồng cọp kế cạnh. Muốn leo hàng rào phóng ra nhưng chưa kịp thỡ một con cọp to tướng phóng tới. Biết thế nào cũng bị cọp xé, sợ quá anh kêu lên :
- Chết tôi rồi! Cứu tôi với!
Con cọp xỡ một tiếng, kờ vào tai khỉ núi :
-La nhỏ chỳt cha nội! Coi chừng thất nghiệp hết cả đám đấy!
Thỡ ra cọp cũng là cọp giả!
Viên quản đốc sở thú giao việc cho anh, núi :
- Vừa rồi con khỉ làm trũ trong chuồng bỗng dưng bị chết, khách viếng thăm nhiều quá mà kiếm khỉ khác thay thế chưa kịp, vậy anh mặc bộ áo da khỉ nầy vào, đi tới đi lui trong chuồng, ngoài sân, thỉnh thoảng anh leo lên cây, chuyền vài vũng ngoạn mục giống như khỉ thiệt cho du khách tới xem giải trí.
Lúc đầu anh lo ngại, nhưng vỡ cần tiền anh chấp nhận. Anh ra sõn chuồng nhào lộn, đi tới đi lui vẫy tay chào du khách, người ta vỗ tay tán thưởng vỡ thấy con khỉ thật khụn ngoan, lại nghe được tiếng người, ai bảo làm gỡ nú làm nấy. Hứng chớ, anh nhảy đu trên cành cây, chuyền từ nhánh nầy qua nhánh khác, nhún nhún đu đưa, du khách càng hứng thú vỗ tay khuyến khích.
Thỡnh lỡnh cành cõy góy, anh bị rớt xuống chuồng cọp kế cạnh. Muốn leo hàng rào phóng ra nhưng chưa kịp thỡ một con cọp to tướng phóng tới. Biết thế nào cũng bị cọp xé, sợ quá anh kêu lên :
- Chết tôi rồi! Cứu tôi với!
Con cọp xỡ một tiếng, kờ vào tai khỉ núi :
-La nhỏ chỳt cha nội! Coi chừng thất nghiệp hết cả đám đấy!
Thỡ ra cọp cũng là cọp giả!
- 5. Thương con mẹ bỏ chỡ vào tỳi
Người mẹ nọ có 3 người con gái, đứa nào cũng hiếu kính và thương mẹ hết lũng. Ba người con gái chia nhau luân phiên rước mẹ về nuôi mỗi người một tháng. Tháng nầy người nầy, tháng nọ người kia. Họ cam kết với nhau phải nuôi mẹ cẩn thận, cung cấp đồ ăn đầy đủ, không được làm cho mẹ buồn cũng như không được cho mẹ ăn thiếu thốn sụt ký.
Trước khi rước mẹ về, các đứa con đều cân mẹ trước. Nếu tới phiên khác mà mẹ sụt ký thỡ người nuôi sẽ bị khiển trách. Bà mẹ không muốn làm việc ấy, nhưng vỡ cỏc con bà phải chỡu vậy. Trong số ba con, đứa gái út lại nghèo, ăn uống thiếu thốn. Bà biết thế nào cũng bị xuống ký, và thế nào con ỳt mỡnh cũng bị hai chị la mắng. Thương con út quá, bà liền nghĩ cách khi lên cân, bà bỏ chỡ vào tỳi và trong lai ỏo quần cho thờm nặng, cả hai chị lấy làm lạ vỡ người em út nghèo mà nuôi mẹ tử tế quá.
Trước khi rước mẹ về, các đứa con đều cân mẹ trước. Nếu tới phiên khác mà mẹ sụt ký thỡ người nuôi sẽ bị khiển trách. Bà mẹ không muốn làm việc ấy, nhưng vỡ cỏc con bà phải chỡu vậy. Trong số ba con, đứa gái út lại nghèo, ăn uống thiếu thốn. Bà biết thế nào cũng bị xuống ký, và thế nào con ỳt mỡnh cũng bị hai chị la mắng. Thương con út quá, bà liền nghĩ cách khi lên cân, bà bỏ chỡ vào tỳi và trong lai ỏo quần cho thờm nặng, cả hai chị lấy làm lạ vỡ người em út nghèo mà nuôi mẹ tử tế quá.
