Tai Biến Mạch Máu Não
Bệnh tai biến mạch máu não (stroke) đứng hàng thứ ba trong những bệnh giết người nhiều nhất ở nước Mỹ (sau bệnh tim và ung thư) và nguyên nhân thông thường nhất gây ra tàn tật lâu dài, nhưng bệnh này vẫn là một điều bí ẩn đối với hầu hết mọi người.
Nhiều người không nhận ra dấu hiệu của bệnh này. Tệ hơn nữa, họ không biết rằng ba tiếng đồng hồ đầu tiên rất quan trọng để chữa trị bệnh TBMMN.
Mỗi năm 780,000 người ở Mỹ bị tai biến mạch máu não – cứ mỗi 45 giây là có một người bị. Nhiều bác sĩ gọi stroke là bệnh “tấn công óc” (brain attacks). Khi giải nghĩa bệnh này, bác sĩ Arnaldo Isa, a neurologist, dùng thí dụ một ống cống. “Nếu bạn có một ống cống bị nghẹt, nước không chảy xuống được, đó là ischemic stroke, một loại stroke thông thường nhất, xảy ra cho khoảng 85% số người bệnh.” Những người bị bệnh này vì máu cục (blood clot) làm nghẹt động mạch trong óc. Còn khoảng 15% là hemorrhagic stroke, đó là khi động mạch trong óc bị bể”.
Triệu chứng: Thời gian rất quan trọng trong việc chữa trị stroke. Cách dễ nhớ nhất là dùng chữ tắt FAST do American Stroke Association đặt ra: face, arms, speech, time (mặt, cánh tay, ngôn ngữ, thì giờ).
1. Mặt: Yêu cầu người bệnh mỉm cười. Một bên miệng có bị méo chăng?
2. Cánh tay: Yêu cầu người đó giơ hai cánh tay. Một tay có bị xụi xuống không?
3. Ngôn ngữ: Yêu cầu người bệnh lặp lại một câu giản dị. Người đó có nói rõ ràng không?
4. Nếu người bệnh có một trong ba triệu chứng trên, gọi 911 hay đưa người đó tới bệnh viện gấp. Bác sĩ thần kinh (neurolo gists) muốn gặp bệnh nhân trong vòng 3 tiếng đồng hồ khi khởi đầu có triệu chứng.
Những dấu hiệu khác: Bỗng nhiên bối rối, nói không rõ ràng, mắt nhìn không rõ, đi lại khó khăn, mất thăng bằng, bị nhức đầu nặng, muốn ói, yếu đuối, đau ngực, khó thở v.v.
Phòng ngừa:
1. Áp huyết cao là nguyên nhân số 1 cho tai biến mạch máu não. Nếu áp huyết của bạn trên 130/85, nên liên lạc với bác sĩ ngay để chữa trị cho giảm xuống.
2. Đừng hút thuốc. Những người hút thuốc nhiều (hơn 20 điếu một ngày), thì hai hay bốn lần sẽ bị stroke hơn những người không hút thuốc.
3. Uống rượu vừa phải (in moderation).
4. Nếu bị mỡ cao (high cholesterol), hãy tìm cách chữa cho giảm xuống.
5. Những người bị bệnh tiểu đường không tiêu hóa mỡ dễ dàng, nên dễ bị mỡ đóng vào thành mạch máu (plaque), nên khi có máu cục (blood clot) thì dễ bị nghẹt.
6. Tập thể dục mỗi ngày và ăn uống đúng cách. Béo phì và ít hoạt động dễ gây ra áp huyết cao, bệnh tim và tai biến mạch máu não.
Orlando Sentinel, Thứ Ba, 6 tháng 5, 2008, tr. E1, E7
Linda Shriev |
