Ngày thứ nhì của tuần thứ hai, Nghĩa đề nghị trở lại quán ông Tùng để ăn trưa. Nghĩa nói vì ông vui tính. Bà Liêm đồng ý, nói quán này sạch, nhiều món ăn ngon, chủ quán ân cần, chu đáo và hào sảng. Ông có vẻ là người học rộng, hiểu nhiều. Quán có internet miễn phí nữa, hôm qua bà dùng điện thoại thông minh lúc ăn trưa trong quán mới biết.
Bà nhắc câu chuyện hôm qua khi bà cắt cái bánh pía ra làm 4, so sánh với cuộc đời lấy trăm năm là hạn, 4 phần ví với 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông của đời người. Từ 1-25 tuổi là mùa Xuân; 26-50 là mùa Hạ; 51-75 là mùa Thu; trên 75 tới ngày lìa đời là mùa Đông. Bà Liêm, ông Tùng vào tuổi cuối Thu, thời gian này nếu còn sức khỏe, còn đi đứng, nói năng, ăn uống được là có phước. Họ đã thu thập một vốn kiến thức, kinh nghiệm, sự khôn ngoan từ mấy thập niên qua nên có thể truyền thụ lại cho thế hệ sau. Như người ta hay chiêm ngưỡng cảnh lá cây đổi màu vàng rực rỡ vào cuối Thu, thì tuổi 65-75 phải là tuổi đẹp nhất của đời người. Tóc tuy hoa râm hay bạc trắng, thân thể có già đi, có mệt mỏi, đau nhức, nhưng trí óc còn sáng suốt, tinh thần còn vững chãi, tâm linh còn tấn tới thì đó không phải là món đồ cũ sắp vứt mà là món đồ cổ quý giá đáng trân trọng, bảo tồn. Câu nói của ông Phao-lô trong thư gởi cho Hội thánh Corinth diễn tả ý đó: “dầu người bề ngoài hư nát, nhưng người bề trong cứ đổi mới càng ngày càng hơn” (2 Cô-rinh-tô 4:16).
Bà Liêm xin lỗi Nghĩa là bỗng nhiên lại lan man về tuổi già khi đang trà đàm với người trẻ. Bà nhắc lại người tuổi trẻ như Nghĩa nên tìm ý nghĩa cuộc đời cho mình. Bà kể chuyện về ông Viktor Frankl, một bác sĩ người Áo gốc Do Thái (được đăng trên Nếp Sống Mới Thu 2015). Ông sinh năm 1905, mất năm 1997 tại Vienna, Áo. BS Viktor Frankl chuyên về thần kinh và tâm thần (neurologist and psychiatrist) trị bệnh cho người bị tâm thần, cùng những người trầm cảm có ý định tự tử. Ông khai sáng một phương pháp trị liệu cho người tuyệt vọng, gọi là Logotherapy, có thể dịch ra tiếng Việt là Ý Nghĩa Trị Liệu. Ông nhận thấy những người thất vọng, tuyệt vọng nếu họ bám được một chút hi vọng nào đó thì họ ít tìm đến cái chết. Ý Nghĩa Trị Liệu giúp bệnh nhân tìm ra ý nghĩa cuộc sống giúp họ có thể phấn đấu tiếp để… sống. Ông đồng ý với Friedrich Nietzsche: “He who has a why to live for can bear with almost any how” (Ai biết lý do mình sống sẽ chịu đựng được mọi hoàn cảnh dù khó khăn thế nào đi nữa.)
Năm 1942, cùng với cha mẹ và vợ chồng người anh trai, vợ chồng ông bị bắt vào trại tập trung của Đức Quốc Xã tại Bohemia, Tiệp Khắc, sau đó họ đưa ông vào 3 trại khác. Như những tù nhân khác, ông bị đối xử rất tàn tệ. Nhiều người thấy cái chết trước mắt là sẽ bị lùa vào lò hơi ngạt nên họ buông xuôi, mất sức phấn đấu. Những người này chết trước khi bị giết. Lúc đó, BS Viktor Frankl thấy ông có 3 lý do để sống là 1gặp lại vợ, 2viết lại luận án Logotherapy, mang tên tiếng Anh là “The Doctor and The Soul” (vì bản thảo của ông bị tịch thu), và 3dùng Ý Nghĩa Trị Liệu giúp cho các bạn đồng tù. Chỉ cần hỏi những người bạn này về gia đình của họ là bao kỷ niệm ập về, là họ tìm được niềm tin yêu và hi vọng để sống. Ông may mắn được đồng minh cứu thoát vào tháng 3 năm 1945 trong khi cha mẹ, anh chị và vợ đã chết hoặc vì kiệt sức, đói khát hay trong lò hơi ngạt.
Năm 1946, ông viết một tác phẩm bằng tiếng Đức, dịch ra tiếng Anh là “Man’s Search for Meaning”, được dịch ra nhiều thứ tiếng. Sau đó ông viết thêm nhiều sách khác để quảng bá Logotherapy. Tư tưởng tích cực, lạc quan, tìm ý nghĩa cuộc sống của chính mình đã giúp nhiều người tìm lại được sức mạnh tinh thần để sống tiếp. Nhiều người đọc tác phẩm của ông mà thay đổi cái nhìn, thay đổi cách suy nghĩ, thay đổi cuộc đời. Họ đã tâm sự:
- Tôi mất chồng 2 năm rồi mà vẫn còn thấy hụt hẫng, hay trách chồng sao bỏ mình đi quá sớm. Sau khi đọc Logotherapy, tôi nghĩ nếu hoàn cảnh đổi khác, tôi mất trước chồng, thì thật tệ hại cho ông vì ông không thể vô bếp nấu ăn. Ông không kiên nhẫn với trẻ con nên không giúp gì cho các cháu. Bây giờ, tôi thấy sự chết trễ của mình có ý nghĩa là hy sinh cho chồng và cho con cháu. Tôi thấy được lý sống và lẽ sống. Lý sống là săn sóc các cháu tôi, lẽ sống là niềm an ủi cho người khác. Với những người tôi tiếp xúc, tôi truyền sứ điệp tin yêu và hi vọng.
- Tôi nay đã về hưu. Tôi có thú tiêu khiển xử dụng internet, tôi khuyến khích, giúp đỡ cho các cụ biết cách dùng laptop, tablet, điện thoại thông minh
- Tuy bị stroke, không dùng được tay phải, tôi kiên nhẫn tập dùng tay trái. Tôi vẫn theo đuổi thú vui của mình trong việc nấu ăn, làm bánh. Quả thật, một tay với thái độ đúng vẫn hơn người còn đủ 2 tay với thái độ sai.
- Điều tôi học được từ BS Frankl là: “Những gì chúng ta thấy, nghe, ngửi, những kinh nghiệm chúng ta trải qua dù đau khổ hay vui sướng đều có thể tạo thành tài sản quí báu (asset) cho tương lai chúng ta.” Ý nghĩa cuộc đời của ông là giúp cho người khác tìm thấy ý nghĩa cuộc đời của chính họ. Tôi đồng ý với ông.
- Tôi thích thú săn sóc vườn rau cây thuốc mỗi ngày. Vườn rau cho tôi cơ hội vận động cơ thể và đồng thời cung cấp cho tôi rau quả dinh dưỡng trong bữa ăn.
- Trong tác phẩm: “Man’s Search for Ultimate Meaning”, BS Viktor Frankl quan niệm ai tìm được lý tưởng về phương diện tâm linh là cao quí nhất. Con người có 3 phần: thể chất, trí tuệ, tâm linh. Thường những người trải qua đau khổ, bị bầm giập (bầm bên ngoài, giập bên trong) mới dễ có suy nghĩ về tâm linh. BS VF giúp tôi hiểu được ông Phao-lô khi “coi mọi sự như sự lỗ, vì sự nhận biết Đức Chúa Jêsus Christ là quí hơn hết”. Ông Phao-lô sẵn sàng chịu đựng bao nhiêu khổ nạn, đến nổi xem thường cái chết, chỉ vì ông có lý tưởng là rao truyền danh Chúa.
Nghĩa trầm ngâm rồi tâm sự rằng cậu yêu thích nghề giáo vì muốn truyền kiến thức cũng như kinh nghiệm đời sống cho các em học sinh. Bà Liêm nói cậu có thể tìm ý nghĩa cuộc đời mình qua việc phục vụ, phụng sự. Muốn phục vụ hữu hiệu, Nghĩa nên có thì giờ trau dồi Anh ngữ vì đó là ngôn ngữ quốc tế hiện nay. Sách vở viết bằng Anh ngữ rất nhiều, giá bán không quá mắc. Điều thứ hai, Nghĩa cần học khả năng sử dụng máy vi-tính, sử dụng internet, đó là cửa ngỏ mở đường kiến thức.
(Còn tiếp)
